Itálie, Sicílie, Parco naturale regionale delle Madonie

Severní pobřeží Sicílie lemuje hřeben docela vysokých hor, které v podstatě představují pokračování Apenin z poloostrova. Ve směru od východu je to skupina Peloritani, následuje pohoří Nebrodi a zhruba uprostřed severního pobřeží horský systém dosahuje nejvyšších výšek skupinou Madonie.

Parco naturale regionale delle Madonie

Madonie mají velmi složitou geologickou stavbu. Byly vyvrásněny v průběhu třetihor při podsouvání africké litosférické desky pod evropskou. Vrásnění vyzvedlo starší druhohorní mořské sedimenty, které dnes tvoří příkrovové struktury. Najdeme zde několik typů vápenců a dolomitů, ale také horniny kyselé, v podobě křemitých pískovců a břidlic, které postrádají vápnitý tmel. Nižší partie údolí jsou budovány usazeninami materiálu erodovaného ve vyšších polohách. Ve vápencových územích najdeme četné krasové jevy, zejména jeskyně a závrty. Nejvyšším bodem je Pizzo Carbonara s nadmořskou výškou 1979 m, asi 5 dalších vrcholů překonává výšku 1900 m.

Parco naturale regionale delle Madonie

Zdejší klima odpovídá geomorfologické rozmanitosti. V nejnižších částech dosahuje průměrná roční teplota více jak 16 °C a úhrn srážek 600–700 mm, v nejvyšších místech je průměrná roční teplota okolo 8 °C a více než 1000 mm srážek.

Parco naturale regionale delle Madonie

Pestrá geologická stavba a velké převýšení mají značný vliv na rozmanitost vegetace. Na výškovém gradientu se uplatňují odlišné vegetační typy. Ve hře je ještě vliv člověka, který zde trvá velmi dlouhou dobu. Přesto se na více místech pohoří zachovaly lesy s přirozenou vegetační skladbou. V nižších polohách, zejména na severní návětrné straně, jsou rozšířeny stálezelené doubravy s dubem cesmínovitým (Quercus ilex), vřesovcem Erica arborea, vítečníkem Spartium junceum a planikou Arbutus unedo. Na kyselých podkladech jsou v nižších polohách parku roztroušeny také porosty stálezeleného dubu korkového (Quercus suber). Na odlesněných místech jsou v těchto polohách nejčastější porosty s mohutnou trsnatou trávou Ampelodesmos mauritanicus a křoví s řečíkem lentiškem (Pistacia lentiscus) a myrtou obecnou (Myrtus communis) nebo macchie s bílým cistem montpellierským (Cistus monspeliensis), růžovým cistem Cistus creticus a levandulí korunkatou (Lavandula stoechas), v různých typech bazifilní vegetace je typická mandragora (Mandragora autumnalis).

Parco naturale regionale delle Madonie

Na příhodných místech vystupují stálezelené doubravy až do nadmořské výšky 1000 m. Na ně navazují doubravy opadavé, které místy vystupují až do 1500 m n. m. V nich podle stanoviště převládají duby z okruhu ceru (Quercus cerris agg.) nebo z okruhu šipáku (Quercus pubescens agg.). Další dřeviny v opadavých doubravách jsou kaštanovník jedlý (Castanea sativa), jasan zimnář (Fraxinus ornus), javor Acer obtusatum, jilm horský (Ulmus glabra), z keřů hloh Crataegus laciniata, planá jabloň (Malus sylvestris), dále lýkovec vavřínový (Daphne laureola) a listnatec ostnitý (Ruscus aculeatus). Lokální zvláštností je také příměs cesmíny ostrolisté (Ilex aquifolium). Na kyselých podkladech vzácně dominuje i zvláštní poddruh dubu zimního (Quercus petraea subsp. austrotyrrhenica). Ještě výše, v nadmořských výškách 1000–1500 m, se rozkládají porosty s bukem lesním (Fagus sylvatica). Bučiny jsou poměrně rozmanité, záleží na expozici svahu i na geologickém substrátu. Zdejší bučiny jsou nejjižnější v Evropě.

Parco naturale regionale delle Madonie

Břehy vodních toků porůstají topoly (Populus alba a Populus nigra) a vrby (Salix alba a Salix pedicellata), v jejich podrostu např. válečka lesní (Brachypodium sylvaticum), ostřice převislá (Carex pendula) nebo přeslička největší (Equisetum telmateia), v údolích k jihu jsou podél potoků křoviny s oleandrem obecným (Nerium oleander).

Parco naturale regionale delle Madonie

Na dolomitech v amfiteátru pod horou Monte Quacella (1869 m) jsou na kamenitých svazích porosty s pichlavým kozincem Astragalus nebrodensis, které provází pěchava Sesleria nitida, starček Jacobaea candida, ruměnice Onosma echioides subsp. canescens a len Linum punctatum. Naproti tomu na kyselých substrátech najdeme trávníky s rožcem Cerastium tomentosum, jitrocelem Plantago subulata a trávničkou Armeria canescens subsp. nebrodensis, které přecházejí do nizoučkých kobercových porostů jalovce Juniperus communis subsp. hemisphaerica a kručinky Genista cupanii.

Parco naturale regionale delle Madonie

Flóra území je neobyčejně bohatá. Bylo zde zaznamenáno kolem 1500 druhů cévnatých rostlin, mezi nimi četní endemiti – téměř 40 druhů se vyskytuje pouze v tomto pohoří. Jen z čeledi vstavačovitých (Orchidaceae) bylo zaznamenáno kolem 80 druhů. V druhové skladbě je pozoruhodný mix mediteránních prvků, k nimž patří např. stálezelené duby, horských mediteránních druhů (např. Berberis aetnensis), ale také lesních nebo mokřadních druhů středoevropských, z nichž mnohé jsou zde na jižní areálové hranici (např. Acer pseudoplatanus nebo Rorippa sylvestris), i druhů subatlantských (např. Ilex aquifolium a Osmunda regalis).

Parco naturale regionale delle Madonie

Velké nakupení endemických druhů se nachází zejména na otevřených skalních stanovištích v nejvyšších výškách, a to jak na vápencích (např. Bupleurum elatum), tak na dolomitech (např. Jacobaea candida), jakož i na kyselých křemičitých pískovcích (např. Minuartia recurva subsp. condensata). Překvapuje rovněž poměrně vysoký počet endemitů mezi dřevinami (např. Amelanchier ovalis subsp. embergeri, Prunus mahaleb subsp. cupaniana nebo Pyrus castribonensis).

Parco naturale regionale delle Madonie

Rovněž fauna je velmi pestrá. Kromě běžně známých živočichů, jako jsou liška (Vulpes vulpes) nebo divoký králík (Oryctolagus cuniculus) zde žijí i zvířata docela exotická, např. dikobraz (Hystrix cristata). Mezi ptáky vládne orel královský (Aquila chrysaetos).

Parco naturale regionale delle Madonie

V roce 1981 zde bylo zřízeno rozsáhlé chráněné území o rozloze 399,4 km2, v podobné rozloze (408,6 km2) se posléze stalo součástí sítě Natura 2000. Mezi předměty ochrany naturového území najdeme samozřejmě endemickou jedli Abies nebrodensis, dále hvězdnici Aster sorrentinii, hvozdík Dianthus rupicola, máchelku Leontodon siculus, tořič Ophrys lunulata a kavyl Stipa austroitalica.

Parco naturale regionale delle Madonie

Na úpatí pohoří je několik malých městeček, které dodnes dýchají starosvětskou atmosférou: Collesano, Isnello, Polizzi Generosa v západní, Castelbuono, Geraci Siculo a Petralia Sottana ve východní části. V nižších částech pohoří jsou stále velké plochy pastvin s hovězím dobytkem i ovcemi, ale překvapivě jsou zde zachované i docela rozsáhlé lesní komplexy, ve kterých se ovšem v minulosti také docela intenzivně páslo.
Území je protkáno sítí značených turistických cest, které vedou do nejzajímavějších částí pohoří; k východiskům těchto stezek je ale zapotřebí vlastní přibližovadlo. Na území parku se nachází i několik turistických chat, ale až do jeho centra lze snadno vystoupat silničkami od pobřeží, nebo naopak z vnitrozemí z velkých měst Caltanisetta nebo Enna. V Piano Battaglia v zimě funguje dokonce i menší lyžařské centrum.

Parco naturale regionale delle Madonie

Z původních druhů této oblasti jmenujme například:

Abies nebrodensis (Pinaceae)
Acer campestre (Sapindaceae)
Acer monspessulanum (Sapindaceae)
Acer obtusatum (Sapindaceae)
Acer pseudoplatanus (Sapindaceae)
Acinos alpinus subsp. nebrodensis (Lamiaceae)
Adenostyles alpina subsp. nebrodensis (Asteraceae)
Ajuga orientalis (Lamiaceae)
Allium castellanense (Amaryllidaceae)
Allium nebrodense (Amaryllidaceae)
Alyssum nebrodense (Brassicaceae)
Alyssum siculum (Brassicaceae)
Amelanchier ovalis subsp. embergeri (Rosaceae)
Ampelodesmos mauritanicus (Poaceae)
Anacamptis laxiflora (Orchidaceae)
Anacamptis morio subsp. longicornu (Orchidaceae)
Anacamptis papilionacea (Orchidaceae)
Anacamptis pyramidalis (Orchidaceae)
Androsace elongata var. breistofferi (Primulaceae)
Anthemis arvensis subsp. sphacelata (Asteraceae)
Anthemis cretica subsp. columnae (Asteraceae)
Anthemis cupaniana (Asteraceae)
Antirrhinum siculum (Plantaginaceae)
Anthyllis vulneraria subsp. busambarensis (Fabaceae)
Aquilegia vulgaris (Ranunculaceae)
Arabis alpina subsp. caucasica (Brassicaceae)
Arabis collina (Brassicaceae)
Arbutus unedo (Ericaceae)
Arenaria grandiflora (Caryophyllaceae)
Aristolochia clusii (Aristolochiaceae)
Aristolochia lutea (Aristolochiaceae)
Aristolochia sicula (Aristolochiaceae)
Armeria canescens subsp. nebrodensis (Plumbaginaceae)
Arrhenatherum elatius subsp. nebrodense (Poaceae)
Artemisia alba (Asteraceae)
Arum cylindraceum (Araceae)
Asperula gussonei (Rubiaceae)
Asplenium scolopendrium (Aspleniaceae)
Aster sorrentini (Asteraceae)
Astragalus nebrodensis (Fabaceae)
Athyrium filix-femina (Athyriaceae)
Aubrieta deltoidea var. sicula (Brassicaceae)
Barbarea sicula (Brassicaceae)
Bellevalia dubia (Asparagaceae)
Bellis perennis var. strobliana (Asteraceae)
Berberis aetnensis (Berberidaceae)
Biscutella maritima (Brassicaceae)
Bivonaea lutea (Brassicaeae)
Bonannia graeca (Apiaceae)
Brassica incana (Brassicaceae)
Brassica rupestris (Brassicaceae)
Brassica souliei (Brassicaceae)
Buglossoides incrassata (Boraginaceae)
Bunium alpinum subsp. petraeum (Apiaceae)
Bupleurum elatum (Apiaceae)
Callitriche hamulata (Plantaginaceae)
Callitriche obtusangula (Plantaginaceae)
Campanula macrenoi (Campanulaceae)
Campanula trichocalycina (Campanulaceae)
Cardamine chelidonia (Brassicaceae)
Cardamine monteluccii (Brassicaceae)
Carduus nutans subsp. siculus (Asteraceae)
Carex demissa (Cyperaceae)
Carex depauperata (Cyperaceae)
Carex laevigata (Cyperaceae)
Carex pallescens (Cyperaceae)
Carlina nebrodensis (Asteraceae)
Castanea sativa (Fagaceae)
Catananche lutea (Asteraceae)
Centaurea busambarensis (Asteraceae)
Centaurea parlatoris (Asteraceae)
Centaurea solstitialis subsp. schouwii (Asteraceae)
Centaurea triumfettii subsp. variegata (Asteraceae)
Cephalanthera damasonium (Orchidaceae)
Cephalanthera longifolia (Orchidaceae)
Cerastium tomentosum (Caryophyllaceae)
Cerinthe minor subsp. auriculata (Boraginaceae)
Chenopodium bonus-henricus (Amaranthaceae)
Cirsium creticum subsp. triumfetti (Asteraceae)
Cirsium vallis-demonis (Asteraceae)
Cistus creticus (Cistaceae)
Cistus monspeliensis (Cistaceae)
Colchicum bivonae (Colchicaceae)
Colchicum triphyllum (Colchicaceae)
Convolvulus tricolor subsp. cupanianus (Convolvulaceae)
Corydalis solida subsp. densiflora (Papaveraceae)
Cotoneaster nebrodensis (Rosaceae)
Crataegus laciniata (Rosaceae)
Crepis bursifolia (Asteraceae)
Crepis vesicaria subsp. hyemalis (Asteraceae)
Crocus biflorus (Iridaceae)
Crocus caeruleus (Iridaceae)
Crocus longiflorus (Iridaceae)
Cyclamen hederifolium (Primulaceae)
Cyclamen repandum (Primulaceae)
Cymbalaria pubescens (Plantaginaceae)
Cynoglossum nebrodense (Boraginaceae)
Cystopteris fragilis subsp. dickeiana (Cystopteridaceae)
Dactylorhiza saccifera subsp. gervasiana (Orchidaceae)
Dactylorhiza romana subsp. marcusii (Orchidaceae)
Dactylorhiza romana subsp. romana (Orchidaceae)
Daphne laureola (Thymelaeaceae)
Daphne oleoides (Thymelaeaceae)
Daucus carota subsp. hispanica (Apiaceae)
Dianthus arrosti (Caryophyllaceae)
Dianthus cyathophorus (Caryophyllaceae)
Dianthus gasparrinii (Caryophyllaceae)
Dianthus rupicola (Caryophyllaceae)
Dianthus siculus (Caryophyllaceae)
Doronicum orientale (Asteraceae)
Draba olympicoides (Brassicaceae)
Dryopteris pseudomas (Dryopteridaceae)
Echinaria capitata (Poaceae)
Echinops ritro subsp. siculus (Asteraceae)
Edraianthus graminifolius subsp. siculus (Campanulaceae)
Eleocharis palustris subsp. nebrodensis (Cyperaceae)
Epipactis helleborine (Orchidaceae)
Epipactis microphylla (Orchidaceae)
Erica arborea (Ericaceae)
Eryngium tricuspidatum subsp. bocconei (Apiaceae)
Erysimum bonannianum (Brassicaceae)
Euonymus europaeus (Celastraceae)
Euphorbia amygdaloides subsp. arbuscula (Euphorbiaceae)
Euphorbia bivonae (Euphorbiaceae)
Euphorbia ceratocarpa (Euphorbiaceae)
Euphorbia characias subsp. wulfenii (Euphorbiaceae)
Euphorbia corallioides (Euphorbiaceae)
Euphorbia dendroides (Euphorbiaceae)
Euphorbia gasparrinii (Euphorbiaceae)
Euphorbia myrsinites (Euphorbiaceae)
Fagus sylvatica (Fagaceae)
Ferulago galbanifera (Apiaceae)
Filago discolor (Asteraceae)
Fraxinus ornus (Oleaceae)
Gagea bohemica (Liliaceae)
Gagea chrysantha (Liliaceae)
Gagea dubia (Liliaceae)
Gagea fragifera (Liliaceae)
Galanthus nivalis (Amaryllidaceae)
Galium aetnicum (Rubiaceae)
Galium lucidum subsp. venustum (Rubiaceae)
Genista aristata (Fabaceae)
Genista cupanii (Fabaceae)
Genista demarcoi (Fabaceae)
Genista madoniensis (Fabaceae)
Geocaryum capillifolium (Apiaceae)
Gnaphalium uliginosum var. prostratum (Asteraceae)
Groenlandia densa (Potamogetonaceae)
Gypsophila arrostii (Caryophyllaceae)
Helianthemum oelandicum subsp. nebrodense (Cistaceae)
Helichrysum italicum subsp. siculum (Asteraceae)
Helichrysum nebrodense (Asteraceae)
Helichrysum pendulum (Asteraceae)
Helleborus bocconei subsp. intermedius (Ranunculaceae)
Heracleum sphondylium subsp. montanum (Apiaceae)
Herniaria glabra subsp. nebrodensis (Caryophyllaceae)
Herniaria permixta (Caryophyllaceae)
Hesperis cupaniana (Brassicaceae)
Hieracium macranthum (Asteraceae)
Hieracium racemosum subsp. pignattianum (Asteraceae)
Hieracium schmidtii subsp. madoniense (Asteraceae)
Hieracium symphytifolium (Asteraceae)
Himantoglossum hircinum (Orchidaceae)
Himantoglossum robertianum (Orchidaceae)
Iberis carnosa (Brassicaceae)
Iberis semperflorens (Brassicaceae)
Ilex aquifolium (Aquifoliaceae)
Iris pseudacorus (Iridaceae)
Iris pseudopumila (Iridaceae)
Isoëtes duriei (Isoëtaceae)
Isoëtes histrix (Isoëtaceae)
Isolepis cernua (Cyperaceae)
Isolepis setacea (Cyperaceae)
Jacobaea candida (Asteraceae)
Jacobaea lycopifolia (Asteraceae)
Juncus compressus (Juncaceae)
Juniperus communis subsp. hemisphaerica (Cupressaceae)
Jurinea bocconei (Asteraceae)
Klasea flavescens subsp. mucronata (Asteraceae)
Knautia calycina (Caprifoliaceae)
Laserpitium siler subsp. siculum (Apiaceae)
Lathyrus odoratus (Fabaceae)
Laurus nobilis (Lauraceae)
Lavandula stoechas (Lamiaceae)
Limodorum abortivum (Orchidaceae)
Linaria purpurea (Plantaginaceae)
Linum punctatum (Linaceae)
Listera ovata (Orchidaceae)
Malus sylvestris (Rosaceae)
Mandragora autumnalis (Solanaceae)
Matthiola fruticulosa (Brassicaceae)
Matthiola fruticulosa var. coronopifolia (Brassicaceae)
Micromeria graeca subsp. consentina (Lamiaceae)
Micromeria graeca subsp. fruticulosa (Lamiaceae)
Minuartia graminifolia (Caryophyllaceae)
Minuartia recurva subsp. condensata (Caryophyllaceae)
Minuartia verna subsp. grandiflora (Caryophyllaceae)
Muscari atlanticum subsp. alpinum (Asparagaceae)
Myosotis stricta (Boraginaceae)
Myosotis sylvatica subsp. subarvensis (Boraginaceae)
Myosotis sylvatica subsp. elongata (Boraginaceae)
Myosurus minimus (Ranunculaceae)
Myriophyllum alterniflorum (Haloragaceae)
Myrtus communis (Myrtaceae)
Neotinea maculata (Orchidaceae)
Neotinea tridentata (Orchidaceae)
Neottia nidus-avis (Orchidaceae)
Nepeta apuleji (Lamiaceae)
Nerium oleander (Apocynaceae)
Odontites bocconei (Orobanchaceae)
Odontites rubra subsp. sicula (Orobanchaceae)
Oncostema peruviana (Asparagaceae)
Ononis oligophylla (Fabaceae)
Onosma echioides subsp. canescens (Boraginaceae)
Ophrys apifera (Orchidaceae)
Ophrys archimedea (Orchidaceae)
Ophrys bertolonii (Orchidaceae)
Ophrys bombyliflora (Orchidaceae)
Ophrys fuciflora subsp. exaltata (Orchidaceae)
Ophrys fuciflora subsp. oxyrrhynchos (Orchidaceae)
Ophrys fusca subsp. fusca (Orchidaceae)
Ophrys fusca subsp. obaesa (Orchidaceae)
Ophrys incubacea (Orchidaceae)
Ophrys lacaitae (Orchidaceae)
Ophrys lutea subsp. lutea (Orchidaceae)
Ophrys lutea subsp. galilaea (Orchidaceae)
Ophrys pallida (Orchidaceae)
Ophrys sphegodes subsp. garganica (Orchidaceae)
Ophrys sphegodes subsp. panormitana (Orchidaceae)
Ophrys sphegodes subsp. sphegodes (Orchidaceae)
Ophrys tenthredinifera (Orchidaceae)
Orchis anthropophora (Orchidaceae)
Orchis brancifortii (Orchidaceae)
Orchis collina (Orchidaceae)
Orchis italica (Orchidaceae)
Orchis lactea (Orchidaceae)
Orchis provincialis (Orchidaceae)
Ornithogalum collinum (Asparagaceae)
Ornithogalum comosum (Asparagaceae)
Orobanche cernua (Orobanchaceae)
Osmunda regalis (Osmundaceae)
Paeonia mascula subsp. russoi (Paeoniaceae)
Petrorhagia gasparrinii (Caryophyllaceae)
Peucedanum nebrodense (Apiaceae)
Phleum hirsutum (Poaceae)
Pimpinella anisoides (Apiaceae)
Pimpinella tragium subsp. lithophila (Apiaceae)
Pistacia lentiscus (Anacardiaceae)
Plantago cupanii (Plantaginaceae)
Plantago subulata (Plantaginaceae)
Platanthera bifolia (Orchidaceae)
Poa alpina subsp. bivonae (Poaceae)
Poa variegata subsp. nebrodensis (Poaceae)
Polygonatum multiflorum (Asparagaceae)
Potamogeton natans (Potamogetonaceae)
Potamogeton polygonifolius (Potamogetonaceae)
Potentilla caulescens subsp. nebrodensis (Rosaceae)
Prunus mahaleb subsp. cupaniana (Rosaceae)
Ptilostemon niveus (Asteraceae)
Pyrus castribonensis (Rosaceae)
Quercus amplifolia (Fagaceae)
Quercus congesta (Fagaceae)
Quercus gussonei (Fagaceae)
Quercus ilex (Fagaceae)
Quercus leptobalanus (Fagaceae)
Quercus petraea subsp. austrotyrrhenica (Fagaceae)
Quercus suber (Fagaceae)
Ranunculus fontanus (Ranunculaceae)
Ranunculus lateriflorus (Ranunculaceae)
Ranunculus peltatus (Ranunculaceae)
Ranunculus pratensis (Ranunculaceae)
Rhamnus infectoria (Rhamnaceae)
Rhamnus lojaconoi (Rhamnaceae)
Ribes uva-crispa (Grossulariaceae)
Rhaponticum coniferum (Asteraceae)
Rorippa sylvestris (Brassicaceae)
Rosa glutinosa (Rosaceae)
Rosa heckeliana (Rosaceae)
Rosa montana (Rosaceae)
Rosa serafini (Rosaceae)
Rosa sicula (Rosaceae)
Rosa viscosa (Rosaceae)
Ruscus aculeatus (Asparagaceae)
Saponaria sicula (Caryophyllaceae)
Saxifraga adscendens subsp. parnassica (Saxifragaceae)
Saxifraga carpetana (Saxifragaceae)
Saxifraga callosa subsp. australis (Saxifragaceae)
Scabiosa cretica (Caprifoliaceae)
Scleranthus marginatus (Caryophyllaceae)
Scorzonera villosa subsp. columnae (Asteraceae)
Scutellaria columnae subsp. gussonei (Lamiaceae)
Scutellaria rubicunda (Lamiaceae)
Senecio siculus (Asteraceae)
Serapias cordigera (Orchidaceae)
Serapias lingua (Orchidaceae)
Serapias nurrica (Orchidaceae)
Serapias parviflora (Orchidaceae)
Serapias vomeracea (Orchidaceae)
Seseli bocconei (Apiaceae)
Sesleria nitida (Poaceae)
Sideritis italica (Lamiaceae)
Silene fruticosa (Caryophyllaceae)
Silene italica subsp. sicula (Caryophyllaceae)
Silene monachorum (Caryophyllaceae)
Silene saxifraga var. lojaconoi (Caryophyllaceae)
Solenanthus apenninus (Boraginaceae)
Sorbus aucuparia subsp. praemorsa (Rosaceae)
Sorbus graeca (Rosaceae)
Sorbus torminalis (Rosaceae)
Spartium junceum (Fabaceae)
Spergularia madoniaca (Caryophyllaceae)
Spiranthes spiralis (Orchidaceae)
Sternbergia colchiciflora (Amaryllidaceae)
Stipa siciliensis (Poaceae)
Symphytum gussonei (Boraginaceae)
Tanacetum siculum (Asteraceae)
Taraxacum minimum (Asteraceae)
Teucrium montanum (Lamiaceae)
Teucrium siculum (Lamiaceae)
Thalictrum calabricum (Ranunculaceae)
Thesium parnassi (Santalaceae)
Thlaspi rivale (Brassicaceae)
Thymus spinulosus (Lamiaceae)
Tolpis virgata subsp. grandiflora (Asteraceae)
Tolpis virgata subsp. virgata (Asteraceae)
Tragopogon crocifolius subsp. nebrodensis (Asteraceae)
Tragopogon porrifolius subsp. cupani (Asteraceae)
Trifolium bivonae (Fabaceae)
Trifolium congestum (Fabaceae)
Trifolium isthmocarpum subsp. jaminianum (Fabaceae)
Trifolium mutabile subsp. gussonianum (Fabaceae)
Trifolium pratense subsp. semipurpureum (Fabaceae)
Tulipa agenensis (Liliaceae)
Tulipa sylvestris (Liliaceae)
Ulmus glabra (Ulmaceae)
Utricularia australis (Lentibulariaceae)
Valerianella costata (Caprifoliaceae)
Verbascum rotundifolium (Scrophulariaceae)
Verbascum siculum (Scrophulariaceae)
Veronica panormitana (Plantaginiaceae)
Vicia barbazitae (Fabaceae)
Vicia elegans (Fabaceae)
Vicia glauca (Fabaceae)
Vicia sicula (Fabaceae)
Viola nebrodensis (Violaceae)
Viola parvula (Violaceae)

Parco naturale regionale delle Madonie

Fotografovali Alena Vydrová a Vít Grulich, dne 23. 9. 2016.